Η ΕΞΑΘΛΙΩΣΗ ΤΩΝ ΜΝΗΜΟΝΙΩΝ

Αρθρο του ΗΛΙΑ ΓΕΩΡΓΑΚΗ

Αγρια λιτότητα,  διάλυση του κοινωνικού κράτους,  φτηνή εργασία, μεσαιωνικοι όροΙ δουλειάς,  πλήρη αποδόμηση της κοινωνικής ασφάλισης και  βλαπτικές για τον εργαζόμενο μεταβολές της εργατικής νομοθεσίας. Ζούμε σε συνθήκες πολέμου εν καιρώ ειρήνης. Πέντε χρόνια στάθηκαν αρκετά για να χαθούν κόποι μιας ζωής. Ανεργία στα ύψη, άστεγοι, οικογένειες χωρίς ασφάλιση και περίθαλψη και το τραγικότερο αυτοκτονίες, χιλιάδες αυτοκτονίες.Και δυστυχώς τα χειρότερα επονται με νεες μειώσεις συντάξεων και δραματική επιδεινωση της οικονομικής κατάστασης των νοικοκυριών.

1.ΦΤΩΧΕΙΑ:Το 1/3 (3.795.000) του πληθυσμού βρίσκεται πλέον κάτω από το όριο της φτώχειας λόγω της ανεργίας, της περικοπής μισθών και συντάξεων, της αύξησης των φόρων, των εκτάκτων εισφορών,  των χαρατσιών.Την αδυναμία των εργαζομένων που έχουν συνάψει δανειακές συμβάσεις και δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις προγραμματισμένες δόσεις στεγαστικών δανείων.Οι εργαζόμενοι στο Δημόσιο μετρούν απώλειες του 48% της αγοραστικής τους δύναμης .Αντίστοιχα κινήθηκαν και οι μισθοί του Ιδιωτικού τομέα με την εφαρμογή ελαστικών μορφών εργασίας και την κατάργηση της Εθνικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας.Υποβαθμίστηκε το επίπεδο κοινωνικών παροχών και επιδομάτων με την κατάργηση Οργανισμών, όπως ΟΕΕ και ΟΕΚ καθώς και των παροχών υγείας με καταργήσεις και συγχωνεύσεις νοσοκομείων και μονάδων υγείας.Οι συνταξιούχοι με την εφαρμογή των μνημονίων των μεσοπρόθεσμων και των εφαρμοστικών νόμων είδαν τις συντάξεις τους κύριες και επικουρικές να μειώνονται σε επίπεδα  επιδομάτων.Οι δικαιούχοι εφάπαξ είδαν την χορηγία που δικαιούνταν να μειώνεται έως και  83%.Τα Ασφαλιστικά Ταμεία κύριας-επικουρικής-πρόνοιας παρουσιάζουν εικόνα διάλυσης και κατάρρευσης από έλλειψη πόρων-υποδομών και προσωπικού.

2.ΑΝΕΡΓΙΑ:Με καταγεγραμμένη ανεργία τον Μάρτιο του 2014 στο 26,8% έναντι 27,2% του 2013, με τους ανέργους να ανέρχονται σε 1.274.843 άτομα το Μάρτιο του 2014  έναντι 1.304.263 τον αντίστοιχο μήνα του 2013. Η χώρα καταγράφει το μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας στην ευρωζώνη, με μόλις 102.026 άτομα (ποσοστό 10%) να λαμβάνει επίδομα ανεργίας από τον ΟΑΕΔ το Φεβρουάριο του 2014.

Τραγικά είναι τα ποσοστά ανεργίας:

στους νέους 15-24 ετών ποσοστό 58,3%

στην ομάδα ανέργων 25-34 ετών ποσοστό 35,5%

ενώ από 55 – 64 ετών ποσοστό 17,4%

ενώ τα ποσοστά ανεργίας μεταξύ των δυο φύλων να είναι περίπου μοιρασμένα, με τις γυναίκες να αποτελούν το 53% των ανέργων.

Και εδώ χρειάζονται δύο επισημάνσεις μια και οι δείκτες για την ανεργία παρουσιάζουν μια μικρή μείωση.

Η μείωση δεν οφείλεται σε  οποιαδήποτε μορφής ανάπτυξη αλλά σε προγράμματα απασχόλησης του ΟΑΕΔ με πεντάμηνες συμβάσεις στο Δημόσιο και ΟΤΑ ως επί το πλείστον.

Έχουμε πλέον την πρώτη απόφαση για ομαδικές απολύσεις από το ΑΣΕ (ανώτατο συμβούλιο εργασίας) μετά από 33 χρόνια.

3.ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ:Νεες ανατροπές στις συντάξεις ερχονται από το 2015.Ετσι λογω των συνεχόμενων περικοπών οι συντάξεις μετατρέπονται σε απλά φιλοδωρήματα.Ειναι χαρακτηριστικό ότι μεχρι τωρα η συνολικη απώλεια στις συντάξεις λογω των μνημονίων ανέρχεται στο 40% ενώ από την 1η Ιουλίου θα υπάρξει νεα μείωση στις επικουρικές συντάξεις κατά 5,2%.

Ειδικότερα στα ταμεία κύριας ασφάλισης, τόσο στον ιδιωτικό τομέα, οσο και στο Δημόσιο, ο τρόπος υπολογισμού των συντάξεων αλλάζει από το 2015 και μετά και υιοθετείται μεικτό σύστημα το οποίο θα οδηγήσει σε μείωση των παροχών.
Συγκεκριμένα ο νόμος Λοβέρδου-Κουτρουμάνη (3863/2010)αλλάζει ριζικά τον τρόπο υπολογισμού των συντάξεων. Η αλλαγή ξεκινά από το 2015, αλλά όσοι συνταξιοδοτηθούν από το έτος αυτό και εντεύθεν θα εφαρμόσουν το νέο σύστημα και για τα έτη από το 2011 και μετά. Το τελικό ποσό της σύνταξης θα διαμορφώνεται από τη βασική σύνταξη και από την αναλογική σύνταξη.
Αναλυτικά:

-Η εφαρμογή της βασικής σύνταξης ξεκινά από το 2015 και το ύψος της θα είναι στα 360 ευρώ, δηλαδή όσο είναι σήμερα η προνοιακή σύνταξη του ΟΓΑ.
-Θα χορηγείται κατά τον χρόνο συνταξιοδότησης του ασφαλισμένου. Ωστόσο μετά το 2015 θα υπάρξει ένα μεταβατικό διάστημα για όσους συνταξιοδοτηθούν τα επόμενα έτη. Συγκεκριμένα, για τα έτη ασφάλισης από το 2011 και μετά θα δίδεται αναλογία της σύνταξης ίση με το πηλίκον των ετών που διήνυσε μετά την ημερομηνία αυτή, διά του συνόλου των ετών ασφάλισής του.

-Η βασική και η αναλογική σύνταξη θα δίδονται για 12 μήνες τον χρόνο, δηλαδή δεν θα χορηγείται 13η και 14η σύνταξη.

- Η εφαρμογή του νέου τρόπου υπολογισμού της σύνταξης ξεκινά από το 2015. Από το έτος αυτό θα δίδεται από κοινού με τη βασική και η αναλογική σύνταξη. Το πρώτο διάστημα θα εφαρμοστεί ένα μεικτό σύστημα. Τα έτη ασφάλισης από το 2011 ως το 2015 θα υπολογίζονται με το νέο σύστημα για όποιον συνταξιοδοτείται από το 2015 και μετά, ενώ τα έτη προ του 2011 με τον σημερινό τρόπο.

-Για τον υπολογισμό της θα λαμβάνεται υπόψη το σύνολο του εργασιακού βίου. Το ποσοστό αναπλήρωσης για κάθε έτος ασφάλισης θα διαμορφώνεται με έναν συντελεστή που ξεκινά από το 0,8% κατά το πρώτο έτος ασφάλισης και κλιμακώνεται, στο 40ό και ως το 50ό έτος, στο 1,5%. Σημειώνεται ότι σήμερα το αντίστοιχο ποσοστό φθάνει το 2%.

-Το ποσοστό αναπλήρωσης μαζί με τη βασική σύνταξη –κατά το υπουργείο Εργασίας- θα φθάνει στο 64%.
Η μείωση κατά το υπουργείο είναι μεσοσταθμικά γύρω στο 7%, ωστόσο οι συνδικαλιστικές οργανώσεις κάνουν λόγο για μειώσεις που φθάνουν και το 30%.

-Οι μηνιαίες συντάξιμες αποδοχές θα υπολογίζονται με τον εξής τρόπο: Είναι ίσες με το πηλίκον των μηνιαίων αποδοχών όλου του εργασιακού βίου, διά του αριθμού όλων των μηνών απασχόλησης. Στη διαμόρφωση των αποδοχών λαμβάνονται υπόψη 12 μήνες τον χρόνο. Δηλαδή για τις συντάξιμες αποδοχές δεν συμπεριλαμβάνονται τα δώρα εορτών και το επίδομα αδείας. Αυτές οι αποδοχές θα προσαυξάνονται με βάση τη μεταβολή του δείκτη τιμών καταναλωτή, ενώ θα προστίθεται και ένας «συντελεστής ωρίμανσης». Με τον τρόπο αυτόν θα επιχειρείται η«επικαιροποίηση» των αμοιβών των «παλαιών» ετών ασφάλισης. Η κατώτατη σύνταξη θα είναι το άθροισμα των ποσών της βασικής και της αναλογικής σύνταξης λόγω γήρατος, για χρόνο ασφάλισης τουλάχιστον δεκαπέντε ετών, δεν μπορεί να υπολείπεται του ποσού που αντιστοιχεί σε δεκαπέντε ημερομίσθια ανειδίκευτου εργάτη κατά το έτος 2015

Στο μεταξυ εως και 40% είναι η συνολική  μείωση στις  συντάξεις, συμφωνα με το ΙΝΕ ΓΣΕΕ.Μαλιστα η εκτιμηση του ΙΝΕ ΓΣΕΕ είναι ότι με την προωθούμενη  εφαρμογή της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος, ανεξάρτητα από που αυτό έχει προέλθει,  οι συνταξιοδοτικές παροχές από  τα επικουρικά ταμεία και το εφάπαξ, θα συρρικνώνονται, έτσι ώστε οι δαπάνες τους να αντιστοιχούν στα έσοδά τους. Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά την περίοδο από Μάιο 2010 μέχρι Ιούνιο 2012 οι περικοπές των κύριων και επικουρικών συντάξεων ανήλθαν συνολικά στο επίπεδο των 4,2 δις ευρώ, ενώ στο πρόγραμμα περικοπών και λιτότητας των 11,6 δις ευρώ για την περίοδο 2013-2014, οι περικοπές κύριων, επικουρικών συντάξεων, εφάπαξ και κοινωνικών επιδομάτων αντιστοιχούν στο 43% του συνολικού ποσού, δηλ. 5,5 δις ευρώ. 

Με το αναθεωρημένο Μνημόνιο (2015-2018) οι κρατικές επιχορηγήσεις (τακτικές και έκτακτες) στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης μειώνονται και σταθεροποιούνται στα επίπεδα των 8,6 δισ. ευρώ τον χρόνο. (Οι δαπάνες αυτές το 2012 ήταν 15 δισ. ευρώ, το 2011 21 δισ., το 2009 18,9 δισ., το 2004 10,4 δισ. και το 2000 5,4 δις). Κατά συνέπεια, η μείωση αυτή, σε συνδυασμό με την απώλεια εσόδων του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης από την ύφεση, την υψηλή ανεργία (27,5%), την εισφοροδιαφυγή, τη μείωση των εισφορών, την ευελιξία της αγοράς εργασίας, την μείωση των μισθών κλπ., οδηγεί είτε στην επιλογή αναζήτησης νέων πόρων, είτε στην περαιτέρω μείωση των συντάξεων.  Έτσι-κατά το ΙΝΕ ΓΣΕΕ-οι κύριες και  επικουρικές συντάξεις  αναμένεται να διαμορφωθούν συνολικά στα επίπεδα των 1.000-1.100 ευρώ. Για το εφάπαξ, με την καθιέρωση του συντελεστή βιωσιμότητας το πιθανότερο είναι, για έκτη-έβδομη φορά τα τελευταία πέντε χρόνια, να καλύψουν οι ασφαλισμένοι και οι συνταξιούχοι τις χρηματοδοτικές ανάγκες της κοινωνικής ασφάλισης με την επιδείνωση του βιοτικού τους επιπέδου.

Σημειώνεται ότι από την 1η Ιουλιου 2014  εχει επέλθει νεα μειωση στις επικουρικές συντάξεις της τάξης του 5%.Ειδικότερα από την 1η Ιουλίου 2014 αλλάζει ο τρόπος υπολογισμού και αναπροσαρμογής των συντάξεων στο ΕΤΕΑ (επικουρικό ταμείο των μισθωτών). Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι θα λαμβάνεται υπόψη ο συντελεστής βιωσιμότητας των Ταμείων, με βάση τον οποίο θα αναπροσαρμόζονται και οι παροχές. Δηλαδή στα ελλειμματικά Ταμεία θα περικόπτονται οι συντάξεις. Ετσι, από 1ης Ιουλίου θα εφαρμοστεί μεικτό σύστημα για τον υπολογισμό των συντάξεων στο ΕΤΕΑ. Το τμήμα της σύνταξης που αντιστοιχεί στον χρόνο ασφάλισης μέχρι τις 30 Ιουνίου υπολογίζεται με το παλαιό σύστημα. Το τμήμα της σύνταξης που αντιστοιχεί στον χρόνο ασφάλισης μετά την 1η Ιουλίου, με το νέο σύστημα. Συγκεκριμένα, θα υπάρχει διανεμητικό σύστημα προκαθορισμένων εισφορών με νοητή κεφαλαιοποίηση.

Σημειωνεται ότι  οι 4 στους 10 συνταξιούχους ή ποσοστό 41,50% λαμβάνουν συντάξεις που δεν υπερβαίνουν τα 700 ευρώ. Ειδικότερα, όπως προκύπτει και από τα πρόσφατα στοιχεία του υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας σε σύνολο 2.021.820 συνταξιούχων της χώρας οι 839.160 λαμβάνουν συντάξεις έως 700 ευρώ. Το ποσοστό αυξάνεται σε 56% εάν ως οροφή της σύνταξης προσμετρηθεί το ποσό των 900 ευρώ. Επίσης περίπου 803.000 συνταξιούχοι λαμβάνουν υψηλότερη σύνταξη από 1.000 έως 3.500 ευρώ. Σε αυτήν την κατηγορία ο μεγαλύτερος πληθυσμός (466.621 συνταξιούχοι) λαμβάνει σύνταξη από 1.000 έως 1.500 ευρώ.

Επίσης από τα στοιχεία προκύπτει ότι ένας στους δύο ασφαλισμένους λαμβάνει μόνο μία σύνταξη. Οι συντάξεις αναπηρίας καταβάλλονται σε 232.697 συνταξιούχους, ενώ αυξάνεται διαρκώς το ποσοστό των συνταξιούχων ηλικίας άνω των 65 ετών, παρά τα περί του αντιθέτου φαινόμενα πρόωρης συνταξιοδότησης. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τους 2.658.322 συνταξιούχους, οι πολίτες που έχουν ηλικία άνω των 54 ετών προσεγγίζουν τα 2 εκατομμύρια. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το στοιχείο πως 15.330 συνταξιούχοι είναι πάνω από 95 ετών με μέσο εισόδημα από συντάξεις που δεν υπερβαίνει τα 674 ευρώ. Επίσης 1.012 συνταξιούχοι είναι «απροσδιορίστου ηλικίας». Να σημειωθεί ακόμη ότι το υψηλότερο μέσο εισόδημα από συντάξεις (1.069 έως 1.110 ευρώ) καταβάλλεται κυρίως σε συνταξιούχους που είναι στις ηλικιακές κατηγορίες από 56 έως 65 ετών.

4.ΦΟΡΟΙ:Eκρηξη των φορολογικών επιβαρύνσεων για τους μισθωτούς αλλά και τους ελεύθερους επαγγελματίες στα χρόνια των Μνημονίων αποκαλύπτουν τα στατιστικά στοιχεία για τα εισοδήματα και τους φόρους.Την τριετία 2011-2013 η μέση φορολογική επιβάρυνση των μισθωτών διαμορφώθηκε στο 13,9%, όταν τη δεκαετία 2001-2010 η μέση επιβάρυνση ήταν 10,4%.

Δηλαδή μέσα σε τρία χρόνια αυξήθηκε κατά 3,5 ποσοστιαίες μονάδες λόγω των φορολογικών ανατροπών που επήλθαν στη φορολόγηση των εισοδημάτων, με δραστική μείωση του αφορολόγητου ορίου, την κατάργηση των περισσότερων φοροαπαλλαγών και την καθιέρωση αυστηρών τεκμηρίων διαβίωσης.

Αντίστοιχα η μέση φορολογική επιβάρυνση των ελεύθερων επαγγελματιών από 11,4% που ήταν τη δεκαετία 2001-2010 εκτοξεύθηκε στο 21,5% την τριετία 2011-2013.

5.ΕΡΓΑΣΙΑΚΟΣ ΜΕΣΑΙΩΝΑΣ:Συνθήκες Μεσαίωνα επικρατούν στην αγορά εργασίας, με μεγάλες κατηγορίες εργαζόμενων να πληρώνονται όχι μόνο με καθυστέρηση αρκετών μηνών αλλά σε είδος, ακόμη και με κουπόνια!

Στοιχεία που έχει στη διάθεσή του το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ είναι αποκαλυπτικά για τον τρόπο και τον χρόνο καταβολής των ήδη κουρεμένων μισθών σε ένα καθεστώς ατομικών συμβάσεων που αποτελούν πλέον τον κανόνα στην ελληνική αγορά εργασίας.

Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά, περίπου 1.200.000 εργαζόμενοι αμείβονται με καθυστέρηση από 3 έως και 12 μήνες ενώ διαδεδομένο είναι πλέον το φαινόμενο της πληρωμής σε είδος. Εργοδότες απασχολούν εργαζόμενους καταβάλλοντάς τους ως αμοιβή δωρεάν διαμονή σε ξενοδοχείο ή ημερήσια σίτιση ενώ σε πολλές άλλες περιπτώσεις επιχειρήσεις λιανεμπορίου καταβάλλουν μέρος του μισθού των εργαζόμενων τους με κουπόνια αγοράς τροφίμων και άλλων προϊόντων. Το φαινόμενο δεν αφορά μόνο σουπερμάρκετ αλλά και άλλες επιχειρήσεις του λιανεμπορίου που καταβάλουν ώς και το 1/3 των μηνιαίων αποδοχών των υπαλλήλων τους με τη μορφή κουπονιών αγοράς τροφίμων από σουπερμάρκετ.. Η παρατεταμένη ύφεση και η υψηλή ανεργία στις συνθήκες βίαιης ανατροπής των εργασιακών σχέσεων που βίωσε η ελληνική οικονομία έχουν μετατρέψει σε ζούγκλα την αγορά εργασίας, με τους εργαζόμενους να φθάνουν στο σημείο να δουλεύουν αδιαμαρτύρητα απλήρωτοι για πολλούς μήνες από φόβο μη χάσουν τη δουλειά τους. Το φαινόμενο με τους απλήρωτους εργαζoμένους παίρνει διαστάσεις επιδημίας ενώ οι ατομικές συμβάσεις είναι πλέον καθεστώς, όπως και η μετατροπή των συμβάσεων πλήρους απασχόλησης σε μερικής, λέει ο επιστημονικός συνεργάτης του ΙΝΕ - ΓΣΕΕ Χρήστος Γούλας. Μάλιστα, προσθέτει ότι η κατάσταση αυτή έχει επιδεινωθεί φέτος. Χαρακτηριστική είναι η επισήμανση του προέδρου της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργατών Επισιτισμού και Τουριστικών Επαγγελμάτων Παναγιώτη Προύτζου ότι «στον χώρο των ξενοδοχείων η κατάσταση είναι εφιαλτική με τις καθυστερήσεις πληρωμών να αγγίζουν ακόμα και τους 13 μήνες». Εχει διαπιστωθεί ότι «το ένα στα δύο ξενοδοχεία συνεχούς λειτουργίας καθυστερεί τις πληρωμές στο προσωπικό».

 Οπως προκύπτει από τα στοιχεία που έχει συγκεντρώσει η ΓΣΕΕ και τα τοπικά εργατικά κέντρα, οι εργοδότες προχωρούν σε διάφορους μεθόδους αδυνατώντας να καταβάλουν τους μισθούς. Ετσι καταγράφονται τα παρακάτω φαινόμενα:n Μισθός σε είδος. Το είδος μπορεί να είναι η δωρεάν διαμονή σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου ή να αντιστοιχεί στην ημερήσια σίτιση που προσφέρει ο εργοδότης έναντι 8ωρης εξαρτημένης εργασίας.

- Καταβολή αμοιβής ανά τρίμηνο και όχι μηνιαίως.

- Προσλαμβάνουν νέους και νέες κυρίως κάτω των 25 ετών ακόμα και με μηνιαία (!) σύμβαση 4ωρης απασχόλησης με 180 ευρώ, δηλαδή 2,25 ευρώ ημερομίσθιο.

-Μη καταβολή Δώρων. Οι συνήθεις μέθοδοι που χρησιμοποιούν οι εργοδότες είναι να δώσουν σε είδος αντί για χρήμα το Δώρο (τρόφιμα, καύσιμα κ.λπ.). ή να το παζαρέψουν, δίνοντας το μισό ή τμήμα του και υποχρεώνοντας τον εργαζόμενο να υπογράψει ότι το εισέπραξε ολόκληρο.

-Περίπου 1.000.000 εργαζόμενοι δεν λαμβάνουν, όπως επιβάλλει ο νόμος, το επίδομα αδείας.

- Αυξάνονται συνεχώς οι περιπτώσεις όπου εργοδότες δίνουν 100 ή 200 ευρώ τον μήνα αντί για μισθό, λέγοντας πως θα καταβάλουν μελλοντικά τα υπόλοιπα.

Σημειώνεται ότι σύμφωνα με τα στοιχεία του συστήματος ‘Εργάνη’, σημαντικό μερίδιο στην αγορά εργασίας καταλαμβάνουν οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης. Από τις 423.174 αναγγελίες προσλήψεων που έγιναν από τον Ιανουάριο έως τον Απρίλιο του 2014 οι 232.383 αφορούσαν συμβάσεις πλήρους απασχόλησης, οι 140.527 μερικής απασχόλησης και οι 50.264 εκ περιτροπής απασχόλησης.